Ajax zat aan het einde van het vorig seizoen in een identiteitscrisis. Het aantrekken van Tadic en Blind in de zomer veranderde toen de stemming. Na de mokerslag in de Kuip waar de godenzonen met 6-2 van het veld geblazen werden en het 1-0 verlies tegen Heracles, dreigt een nieuw debacle. Kijk, bij een topclub als Ajax is er altijd druk om te presteren. Om kampioen te worden. Er is altijd roering. Hoe kan het nu dat er al jaren niet geleverd wordt? Er geen prijzen gepakt worden. En nog veel erger, waar gaat het met die typische voetbalidentiteit van Ajax naar toe? Technische dribbelaars, spelers die de flanken kunnen bezetten. Godenzonen als Litmanen, Bergkamp. Stapje voor stapje zie je de identiteit van Ajax de afgelopen jaren afbrokkelen. Ajax is Ajax niet meer. Met aan het roer van de destructie Marc Overmars. Financieel misschien zeer succesvol, maar de liefde voor het voetbal totaal uit het oog verloren. Een reconstructie.
Marc Overmars en ik hebben een speciale band. Marc zelf weet dit overigens misschien niet, maar de maakt onze band niet minder aanwezig. We schrijven 20 december 1995. Overmars speelt de inhaalwedstrijd tegen De Graafschap en blesseert zich. Buitenmeniscus beschadigd en voorste kruisband finaal afgescheurd. Ai. Ik zag het op de televisie gebeuren. Eén dag later, op het trainingsveld bij mijn lokale voetbalclub, mis ik een net iets te fel ingezette tackle tijdens een vier-tegen-vier. Scheenbeenbreuk met anderhalf jaar revalidatie aan mijn broek. Als linksbuitenspelers met als wapen snelheid, een zware blessure en een lange revalidatie periode voor de boeg schept dat toch een band. Marc moet dat ook zo gevoeld hebben.
Het technische hart is in de jaren volgend volledig uitgedund. De groep rondom Wim Jonk is vakkundig geëlimineerd. Andere coryfeeën als Dennis Bergkamp zijn weg.
De val van Overmars op het bevroren veld van het Olympisch stadion luidde destijds een neergaande spiraal in. Eind 1995 was het Ajax van Louis van Gaal op de top van hun prestaties. In een opeen schakeling van gebeurtenissen werd het team kwetsbaar. Vervanger Reuser brak zijn scheenbeen én kuitbeen een week later. De krappe reservebank bleek uiteindelijk het gemis van deze exceptionele kwaliteiten niet te kunnen opvangen. De winnaar van de Champions League en de wereldbeker lijdt in ’96 zijn eerste eredivisienederlaag in ruim anderhalf jaar bij mij in ‘de achtertuin’. Bij Willem II. Ajax wint nog wel het kampioenschap en haalt de finale tegen Juve. Maar het hechte team van Van Gaal is uit elkaar gevallen. De glorietijd is helaas voorbij.
Sindsdien, als Marc in het nieuws komt, volg ik zijn dadendrang met bovenmatige interesse. Zijn transfers als voetballer naar Barcelona en Arsenal, zijn prestaties in het Nederlands elftal. Maar vooral het carrière pad na het voetballen. Eerst als directeur betaald voetbal bij eerste liefde ‘De Eagles’. En als directeur spelersbeleid bij de AFC. Onder aansturing nota bene van deze voor Ajax zo typerende linksbuiten is de club haar identiteit aan het verliezen. Een kentering ingezet door Marc zelf begin december 2015. Wim Jonk wordt afgezet als hoofd opleidingen en daarmee komt er ook een einde aan huwelijk met Johan Cruijff. Iets wat later met het overlijden van deze geniale voetballer een droevig definitief feit bleek te worden. De eerste ronde als koning van de apenrots werd in het voordeel van Marc beslist. Maar hiermee veranderde hij misschien ook wel de kern van de opleiding van Ajax. Steeds meer krijgt het een fysiek karakter en verdwijnt het technische voetbal, zo kenmerkend voor de Ajaxopleiding, naar de achtergrond. Met Marc aan het roer blijft het turbulent in de hoofdstad.
Ik vrees dat dit recept onomkeerbaar blijft met Marc aan de macht. Hij acteert meer als een CFO die in de investeringswereld aandeelhouders tevreden moet stellen.
Het technische hart is in de jaren volgend volledig uitgedund. De groep rondom Jonk is vakkundig geëlimineerd. Andere coryfeeën als Dennis Bergkamp zijn weg. De nodige trainerswissels volgden nadat succescoach De Boer was vertrokken. In dezelfde periode werd er veel geld verdiend aan transfers, maar bleef slagkracht in aankopen uit. Met Overmars aan het roer van deze onvrede. Oud Go Ahead vriend Ten Hag is inmiddels aangesteld als coach om de boel op de rit te krijgen. Niets tegen Ten Hag, een prima kerel, maar een trainer met zelf geen enkele aansprekende prestatie als speler en/ of trainer op de troon zetten, is niet des Ajax. En niet wat Ajax nodig heeft. Daarbij zie je gewoon dat Ten Hag aan zijn lot wordt overgelaten. Er is geen enkele begeleiding of echte ondersteuning vanuit het management. Een verliezende combinatie als je het mij vraagt.
Iedereen is vanaf het begin van dit seizoen lyrisch over Marc’s recente aankopen van Blind en Tadic. Met respect gezegd, je gaat toch geen 26 miljoen neerleggen voor een speler als Blind die in de Premier League niet meer bij een topclub aan de bak komt? Om een ‘verloren zoon’ terug te halen? Het is geen Dirk Kuyt die Feynoord zowat in zijn eentje kampioen maakte. Begrijp me niet verkeerd, een goede voetballer. Leuk voor Daley, maar niet een tactische meesterzet die je bij Ajax verwacht. Trek dan echt de portemonnee als Overmars en koop een leider. Iemand die de kar trekt als het minder gaat. Die opstaat als het echt moet. De ‘jonkies’ als De Ligt en De Jong, die deze ervaring missen, meenemen in de strijd. Kwaliteiten die Blind zeker niet bezit. Dusan Tadic heeft die kwaliteiten ook niet echt in zich en valt door de mand nu het tegenzit. Al 4 jaar lang geen kampioenschap, geen bekerwinst nationaal. De zeer matige herstart in de lopende competitie lijkt weer op de bekende haarscheuren van de afgelopen seizoenen. Ik hoop voor Ajax dat Real Madrid en Feyenoord niet hun beste voetbal meenemen de komende weken. Anders dompelen de Amsterdammers zich opnieuw in een diepe crisis.
Ik vrees echter dat dit recept onomkeerbaar blijft met Marc aan de macht. Hij acteert meer als een CFO die in de investeringswereld aandeelhouders tevreden moet stellen. En je moet hem nageven, daar is hij succesvol in. Er worden miljoenen verdient aan transfers. Het wordt echter tijd dat bij Ajax orde op zaken wordt gesteld. Sportieve successen moeten de intrinsieke drijfveer zijn. Aankopen moeten bijdragen aan die typische Ajax identiteit. En een gemis aan kwaliteiten van anderen aanvullen. Waar is die middenvelder met meer diepgang? Een echte centrale verdediger naast De ligt? Andere belangen prevaleren nu, lijkt het wel. Zo verliezen ze niet alleen titels in Amsterdam, maar vooral dat waarom liefhebbers over de hele wereld graag naar Ajax kijken. De liefde voor aanvallend voetbal. Bespelen van de zijkanten. Een dribbel. Die splijtende pass van een stylist. En dat vervaagt steeds meer juist door een speler die deze typische kenmerken in zijn spel had zitten. ‘Marcant’, zou ik zeggen.
