Nummer 1 op het moment suprême

Genieten. Voor het eerst in een slopend wereldkampioenschap bereikten de volleybalvrouwen door winst op topfavoriet USA de halve finales. Wat een heerlijke wedstrijd om naar te kijken. Volleybal van het allerhoogste niveau. Nog nooit in de historie van het Nederlandse team was dit gepresteerd. In een super reeks wisten ze het ene na het andere land aan de zegestok te rijgen. De ontlading na winst tegen de Amerikanen was groot. In de halve finales wisten ze deze nieuwe mijlpaal niet te converteren in het ultieme, de eerste plaats. Servië bleek een maatje te groot. Op de belangrijke momenten in de wedstrijd, ‘the big points’, was de concentratie er net niet. De concentratie er net niet. En juist die twee, drie punten maken op het allerhoogste niveau het verschil. Kun je je tegen de nummer 10 tot en met 5 van de wereld dat missertje wel permitteren, tegen Servië niet. Op het moment suprême er iedere keer staan. Een bijna ongrijpbaar fenomeen in de sport.

Op het moment suprême er iedere keer staan. Een bijna ongrijpbaar fenomeen in de sport.

Lewis Hamilton wist gisteren bijvoorbeeld ook niet te leveren tijdens de climax van dit WK. Sinds de grandprix van Monza is Mercedes onverslaanbaar. Vier races op rij maken de strategische keuzes van het team en de prestaties van de coureur op de baan het echte verschil met Ferrari. Met Hamilton daarmee gepositioneerd op ‘pole position’ om gisteren tijdens de grandprix van USA zijn vijfde wereldtitel binnen te halen. Toch kleunde dit zeer ervaren topteam mis. Op het moment suprême maakt het team de verkeerde keuze om Lewis de pit in te roepen voor een bandenwissel. Lewis moest door slijtage een extra stop maken en wist vervolgens zijn auto op de baan niet voorbij die van Verstappen te sturen. Al die ervaring, een bijna identieke situatie als het vorig seizoen en geen technisch malheur wat bij motorsport een extra facet kan zijn. En toch die foute beslissing in het heetst van de strijd. Een teleurstellende derde plaats en uitstel van de vijfde titel tot gevolg.

Wat is dat toch? Het intrigeert me dat op die speciale momenten atleten het soms niet waarmaken. Druk? Gebrek aan ervaring? Aan concentratie? Te veel frivoliteit door de winst van de vorige partij? Een wedstrijd of kampioenschap naar je handzetten. Op de echt belangrijke momenten. Dat ene breakpoint in een tenniswedstrijd, die inhaalactie in de voorlaatste ronde op het circuit, die penalty op een beslissend moment twee minuten voor het einde benutten. Beslissende micro acties in een reeks van gebeurtenissen tijdens de hele wedstrijd. Onderzoeken laten bijvoorbeeld zien dat ‘presteren onder druk’ is na te bootsen. Door op trainingen gebruik te maken van zogenaamde ‘stressoren’ kunnen momenten waar druk op ligt in scène worden gezet. Bijvoorbeeld door op een training straffen te laten volgen op een misser. Niet iedereen is overtuigd van ‘deze school’, is alles te trainen?

Voor de volleybalvrouwen is het ‘uithuilen en opnieuw beginnen’. Met een mooie prestatie en ervaring op zak op weg naar Tokio 2020.

Marc Lammers verloor met Nederland in 2002 de WK hockey finale van Argentinië na strafballen. Deze ervaring bracht Lammers ertoe om twee jaar lang stelselmatig op het nemen van strafballen te trainen. Van tevoren stond al vast welke speelsters aan bod zouden komen bij een eventuele strafballenserie en in welke volgorde dit zou zijn. Bij de keuze van de speelsters was van tevoren de persoonlijkheid in kaart gebracht, waarna in de groep werd overlegd wie vrijwillig in aanmerking wilde komen voor het daadwerkelijk nemen van een strafbal. Elke speelster bouwde een mentale routine op wat zij zou doen als het moment ‘daar’ zou zijn. Ik ben geen sportpsycholoog maar denk wel dat het nabootsen van extreme situaties helpt om op die climax momenten zo routinematig mogelijk je prestatie te leveren. Zelfs deze ‘big points’.

Voor de volleybalvrouwen is het ‘uithuilen en opnieuw beginnen’. Met een mooie prestatie en ervaring op zak op weg naar Tokio 2020. Ik moet denken aan een foto die hockeycoach Marc Lammers me tijdens een workshop voorhield. Op de vraag aan zijn speelsters wat wil je komende Olympische spelen bereiken, antwoorden de meeste een medaille. Lammers liet vervolgens een foto zien met daarop de treden van Paleis Noordeinde en de koninklijk onderscheiden atleten. Dit wil je, was zijn antwoord! Want als je hier tussen staat, weet je dat je een gouden medaille hebt gewonnen. En daar ligt misschien wel de belangrijkste sleutel tot succes. De echte wil om de allerbeste te zijn. Juist op die momenten. Bewust je intrinsieke bron in je lichaam en geest aansporen. Dus niet de wil om het allerbeste uit jezelf te halen. Nee, om de allerbeste te zijn. De nummer 1!